Οικογένεια: Κραμβοειδή - Brassicaceae
Επιστημονική ονομασία: Brassica oleracea var. capitata
Το λάχανο ανήκει στην οικογένεια των σταυρανθών και είναι η αρχαία «κράμβη» που αναφέρει ο Θεόφραστος στο «Περί Φυτών Ιστορία». Έφθασε στην Ευρώπη γύρω στο 600 π.Χ. από τους Κέλτες και η καλλιέργειά του μεταδόθηκε γρήγορα στο πέρασμα των αιώνων στις περισσότερες βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και αργότερα τη Ρωσία, την Κίνα και την Ιαπωνία. Φέροντας μια πλούσια ιστορία συναντάμε τη λέξη λάχανο στα αρχαία ελληνικά αναφερόμενη σε όλα τα εδώδιμα και καλλιεργούμενα κηπευτικά και όχι στο λάχανο αυτό καθ’ αυτό, οι Ίωνες επικαλούνταν την κράμβη στους όρκους τους, ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι βοηθούσε στο μεθύσι, ο Ιπποκράτης τη συνιστούσε για κολικούς και δυσεντερία, ο Διοσκουρίδης αλλά και ο Κάτων απέδιδαν στο λάχανο αντιφλεγμονώδεις και επουλωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούσαν το χυμό του ως αντίδοτο για τα δηλητηριώδη μανιτάρια, τα πεπτικά έλκη και την αϋπνία, «Φάρμακο του φτωχού» το αποκαλούσαν οι αρχαίοι Ρωμαίοι, λέγεται πως έζησαν χωρίς γιατρούς 600 χρόνια βασίζοντας το διαιτολόγιό τους στα λάχανα. Μάλιστα το λάχανο χρησιμοποιήθηκε από στρατιώτες της Μογγολίας και της Κίνας σε μορφή τουρσιού, το υψηλό ποσοστό βιταμίνης C που περιέχει το λάχανο που έχει υποστεί ζύμωση στη γνωστή συνταγή του λάχανου sauerkraut τους βοήθησε να αντιμετωπίσουν το σκορβούτο.
Είναι λοιπόν ένα φυτό με πλούσια ιστορία αλλά και πλούσια περιεκτικότητα σε βιταμίνες (A, B και C), με υψηλή αντιοξειδωτική δράση, λόγω της βιταμίνης C και της ινδόλης-3-καρβινόλης που έχει βρεθεί πως συμβάλλει στην ακεραιότητα του δέρματος, στην προστασία από την οξείδωση των βιταμινών Α και Ε και στη μείωση της εμφάνισης καρκίνου στον πνεύμονα, στο στομάχι και στο παχύ έντερο. Επίσης, λόγω του φυλλικού οξέος, βοηθάει στη σταθεροποίηση του DNA.
Καλλιεργητικές φροντίδες και σπορά
Αν και πρόκειται για φυτό με διετές βιολογικό κύκλο το λάχανο καλλιεργείται ως μονοετές για την κεφαλή του που μπορεί να φέρει λευκό, ανοιχτό ή σκούρο πράσινο και ιώδες χρώμα.
Είναι φυτό των δροσερών εποχών του έτους που αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες χωρίς να προκαλούνται σοβαρές ζημιές στο φυτό ακόμα κι όταν το θερμόμετρο αγγίξει τους -10 οC, για μικρό χρονικό διάστημα. Η ιδανική θερμοκρασία αύξησης και ανάπτυξής του είναι 15-18 οC, με υψηλότερες από 18 οC θερμοκρασίες να προκαλούν πρόωρη άνθηση. Ωστόσο, έχουν παρατηρηθεί διαφορές ως προς την εκδήλωση της ανωτέρω φυσιολογικής ανωμαλίας στις διάφορες ποικιλίες.
Μπορούμε να καλλιεργήσουμε το λάχανο σε ποικιλία εδαφών αλλά προτιμά τα ελαφρά έως μέσης σύστασης, πλούσια σε οργανική ουσία και υγρασία, με pH 6-6,5 εδάφη. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται συνήθως με μεταφύτευση σποροφύτων, για τα οποία έχει προηγηθεί σπορά σε ψυχρά σπορεία με απαιτούμενο διάστημα ανάπτυξης 4-6 εβδομάδων, όπου και μπορούν να μεταφερθούν στο χωράφι.
Επιλέγουμε να φυτεύουμε το λάχανο σε αποστάσεις 90-110 εκ. μεταξύ των γραμμών και 30-40 εκ. επί αυτών, για να προωθήσουμε το σχηματισμό μεγάλων κεφαλιών βάρους 1-1,5 κ. Οι αποστάσεις φύτευσης παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των κεφαλιών έτσι, ανάλογα με το μέγεθος που επιθυμούμε θα μειώσουμε ή θα αυξήσουμε τις αποστάσεις πάνω στη γραμμή.
Άρδευση: Αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή βλαστική ανάπτυξη, παραγωγή και ποιότητα των αποκτώμενων κεφαλιών. Το λάχανο αν και παρουσιάζει κάποια ανθεκτικότητα στη ξηρασία απαιτεί μια σταθερή υγρασία καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιέργειας του. Κρίσιμη περίοδος για την άρδευση είναι η εποχή της μεταφύτευσης και της ανάπτυξης των κεφαλιών καθώς η έλλειψη νερού στις περιόδους αυτές έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή κεφαλιών μικρού μεγέθους, σχίσιμο της κεφαλής ή και περιφερειακό κάψιμο των φύλλων που οδηγεί στην υποβάθμιση της ποιότητας και τη μειωμένη εμπορική αξία.
Λίπανση: Το λάχανο χρειάζεται ένα έδαφος πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία προκειμένου να αναπτυχθεί και να μεγιστοποιηθεί η παραγωγή και οι αποδόσεις του. Καθώς καταναλώνει μεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων και συχνά πάσχει από τροφοπενίες μεταξύ των οποίων είναι κι αυτές του βορίου, του ασβεστίου, του φωσφόρου και του καλίου, φροντίζουμε να του εξασφαλίσουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά εφαρμόζοντας χλωρή λίπανση ή προσθέτοντας βιολογική κοπριά πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Επίσης, για να αυξήσουμε τις αποδόσεις κάνουμε ριζοπότισμα ή διαφυλλικό ψεκασμό με ένα οργανικό πλήρες λίπασμα κάθε 2 εβδομάδες για όλη την καλλιεργητική περίοδο και προσθέτουμε στο έδαφος κομπόστ ή ένα πλήρες βιολογικό λίπασμα βραδείας απελευθέρωσης την άνοιξη. Συγχρόνως, μπορούμε να ψεκάσουμε τα φυτά 2-3 φορές μέσα στην καλλιεργητική περίοδο με εκχυλίσματα φυκιών.
Συγκομιδή: Η συλλογή του λάχανου γίνεται όταν η κεφαλή αποκτήσει το τελικό της μέγεθος και θα πρέπει να είναι συνεκτική. Κόβουμε τα κεφάλια από τη βάση και καθαρίζουμε τα εξωτερικά φύλλα, η συγκομιδή μπορεί να διαρκέσει 4-6 εβδομάδες ανάλογα με την ποικιλία.
Αμειψισπορά- Συγκαλλιέργεια
Τα λάχανα μπορούν να καλλιεργηθούν μαζί με αρακά, μαρούλια, πιπεριές, ντομάτες, καρότα και σπανάκι. Παραδοσιακά συγκαλλιεργούνται με κρεμμύδια, σκόρδα, πράσα, δενδρολίβανα, φασκόμηλα και θυμάρια. Επιπλέον, μπορούν να ακολουθήσουν την καλλιέργεια του αρακά, του φασολιού και του μαρουλιού ενώ σε νοτιότερες περιοχές μπορούν να καλλιεργηθούν κι ύστερα από το αγγούρι ή το γλυκό καλαμπόκι.
Προβλήματα της καλλιέργειας
Πορφυρά φύλλα φυταρίων: Δηλώνει πιθανή έλλειψη φωσφόρου, ο οποίος είναι δύσκολα αφομοιώσιμος σε κρύα εδάφη. Για την αντιμετώπιση του ψεκάζουμε με εκχυλίσματα φυκιών.
Κιτρίνισμα στα φύλλα και μειωμένη βλάστηση: H εμφάνιση κίτρινων φύλλων που παρατηρείται συνήθως στα κατώτερα φύλλα του λάχανου και πολλές φορές συνοδεύεται από μειωμένη ανάπτυξη, οφείλεται στην έλλειψη λίπανσης αζώτου. Για να το αντιμετωπίσουμε, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο στα αρχικά στάδια ανάπτυξης του.
Εμφάνιση καφέ άκρων στο φύλλωμα: Τα φύλλα του λάχανου μπορεί να παρουσιάσουν καφέτιασμα στις άκρες. Αν παρατηρείται στα εσωτερικά φύλλα οφείλεται σε έλλειψη ασβεστίου. Όταν καφετιάζουν οι άκρες των εξωτερικών φύλλων, οφείλεται στην έντονη ζέστη και στις υψηλές θερμοκρασίες. Για την αντιμετώπισή του φροντίζουμε να πραγματοποιούμε σταθερά ποτίσματα, προσθέτουμε ασβέστιο και αποφεύγουμε την υπερβολική λίπανση με άζωτο.
Ραγισμένα και φελοποιημένα φύλλα, υδαρείς και κούφιοι εσωτερικά βλαστοί: Οφείλεται στην έλλειψη βορίου, για την αντιμετώπιση του ψεκάζουμε με υγρό λίπασμα ιχνοστοιχείων ή με υγρό λίπασμα φυκιών που στη σύνθεση τους περιέχουν βόριο.
Μικρή κεφαλή και θαμπό χρώμα στα φύλλα: Η εμφάνιση μικρού μεγέθους κεφαλής με μαλακά φύλλα και μη ικανοποιητική ανάπτυξη, οφείλεται σε έλλειψη καλίου. Ιδιαίτερα στις κόκκινες ποικιλίες η έλλειψη καλίου προκαλεί ένα θαμπό χρώμα στα φύλλα. Συμπτώματα έλλειψης μπορεί να είναι ο περιφερειακός χαλκόχρωμος μεταχρωματισμός των φύλλων και το περιφερειακό κάψιμο. Για την προληπτική αντιμετώπιση του προβλήματος, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, ιχθυογαλακτώματα, στάχτες από ξύλα, γρανίτη ή και σκόνη φυκιών.
Σκάσιμο κεφαλής: Τα ακανόνιστα ποτίσματα και ειδικότερα το υπερβολικό πότισμα μετά από συνθήκες έντονης ζέστης και καύσωνα, μπορεί να προκαλέσει σκάσιμο της κεφαλής. Επίσης, το σκάσιμο ευνοείται και από την υπερβολική αζωτούχο λίπανση.
Μυκητολογικές προσβολές του λάχανου
Περονόσπορος
Ο περονόσπορος είναι μία από τις σημαντικές ασθένειες του λάχανου και γενικά των σταυρανθών. Οφείλεται στον μύκητα Peronospa brassicae. Βασικό σύμπτωμα της ασθένειας αυτή είναι η ανάπτυξη κηλίδων με χρώμα τεφροιώδους στην πάνω επιφάνεια των φύλλων και εξάνθηση στην κάτω (σε συνθήκες υψηλής υγρασίας). Για την αντιμετώπιση της φαρμόζουμε 3ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην οικογένεια των σταυρανθών. Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα της βάσης και σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα. Λαμβάνουμε μέτρα για την καλύτερη στράγγιση του εδάφους και αυξάνουμε τις αποστάσεις μεταξύ των φυτών για τον καλύτερο αερισμό τους.
Μαύρος λαιμός
Η ασθένεια αυτή οφείλεται στον μύκητα Phoma lingam. Η προσβολή εκδηλώνεται σε όλα τα μέρη του φυτού. Συνήθως προσβάλλονται στην περιοχή του λαιμού τα μικρά φυτάρια στο σπορείο, λίγο πριν από τη μεταφύτευση, που τελικά σαπίζουν. Στα φύλλα αναπτύσσονται χλωρωτικές κηλίδες, όπου στη συνέχεια το κέντρο τους αποκτά καστανό χρωματισμό (λόγω της ανάπτυξης των σπορίων του μύκητα). Σε μεγάλα φυτά η προσβολή εκδηλώνεται, κυρίως στην περιοχή του λαιμού με τη μορφή ξηρού έλκους. Τα φυτά τελικά λυγίζουν λόγω του βάρους και σπάζουν. Η ασθένεια μεταφέρεται με το σπόρο ή με τα υπολείμματα προηγούμενης καλλιέργειας φυτών της ίδιας οικογένειας. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή αλλιώς απολύμανση αυτού με εμβάπτιση σε νερό θερμοκρασίας 50 oC για 20 λεπτά. Εφαρμόζουμε 3ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην οικογένεια των σταυρανθών. Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα της βάσης, καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας και εκριζώνουμε τα προσβεβλημένα φυτά.
Αδρομυκώσεις
Οι αδρομυκώσεις είναι ασθένεια που προσβάλλει σε μεγάλο βαθμό την καλλιέργεια του λάχανου. Οφείλεται στον μύκητα Fusarium oxysporum f.sp. conglutinans. Σαν σύμπτωμα, τα φύλλα παρουσιάζουν κιτρινοπράσινο χρωματισμό και στη συνέχεια ξηραίνονται. Τα προσβεβλημένα φυτά εμφανίζονται καχεκτικά και τελικά ξηραίνονται (δεν παρουσιάζεται σάπισμα). Ο μύκητας υπάρχει στο έδαφος και η ανάπτυξη του ευνοείται από συνθήκες υπερβολικής υγρασίας του εδάφους και θερμοκρασία 21 oC. Ευνοϊκότερη περίοδος για την ανάπτυξη της ασθένειας είναι από τα μέσα της άνοιξης έως της αρχές του καλοκαιριού. Η ασθένεια αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους και γι' αυτό κύριο μέτρο πρόληψης αποτελεί η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος ́βελτίωση της στράγγισης του εδάφους. Η εφαρμογή 3-4 ετούς αμειψισποράς, η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών και η καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. H ηλιοαπολύμανση τους καλοκαιρινούς μήνες έχει δείξει θετικά αποτελέσματα.
Καρκίνος σταυρανθών
Η προκαρυωτική αυτή ασθένεια οφείλεται στον Plasmodiophora brassicae. Σύμπτωμα της ασθένειας αυτής είναι η ανάπτυξη υπερτροφιών στις ρίζες, που παρουσιάζονται διογκωμένες και η επιφάνεια τους είναι ανώμαλη και φέρει σχισμές. Η εκδήλωση της ασθένειας ευνοείται από το χαμηλό pH του εδάφους, την υψηλή υγρασία και θερμοκρασία 18-25oC. Η πρόληψη στηρίζεται στην εφαρμογή μέτρων που θα μειώνουν την υπερβολική υγρασία του εδάφους και στην καταστροφή των ζιζανίων από προηγούμενη καλλιέργεια. Η καλλιέργεια θα πρέπει να ενταχθεί σε σύστημα 3-4ετούς αμειψισποράς. Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα και καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας.
Σκληρωτίνια
Οφείλεται στο μύκητα Sclerotinia sclerotiorum που προκαλεί προσβολές κοντά στην επιφάνεια του εδάφους στο στέλεχος του φυτού και τα κατώτερα φύλλα. Όταν επικρατούν συνθήκες υψηλής υγρασίας η προσβολή εμφανίζεται σαν υγρή σήψη, στη συνέχεια αναπτύσσεται το λευκό μυκήλιο του μύκητα και ακολουθεί η εμφάνιση των μαύρων σκληρωτίων του μύκητα. Αποτέλεσμα της προσβολής είναι η μάρανση και καταστροφή των φυτών. Εναντίον της σκληρωτίνιας εφαρμόζονται μέτρα περιορισμού της εδαφικής υγρασίας, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών. Βαθύ όργωμα για κάλυψη των σκληρωτίων μετά το πέρας της καλλιέργειας και η εδαφοκάλυψη με μαύρο πλαστικό ή το λιάσιμο του εδάφους σε περιόδους που δεν υπάρχει καλλιέργεια στο έδαφος βοηθάει στην καταπολέμηση της ασθένειας. Για την αντιμετώπιση του παθογόνου χρησιμοποιείται επιπλέον κοπριά, η οποία τοποθετείται στην επιφάνεια του εδάφους γιατί εκλύει CO2 και έχει διαπιστωθεί ότι ο μύκητας είναι αρκετά ευπαθής στο CO2. Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Για το βιολογικό έλεγχο της ασθένειας χρησιμοποιείται ο μύκητας Coniothyrium minitans.
Ωΐδιο
Η ασθένεια αυτή οφείλεται στο μύκητα Erysiphe cruciferarum. Ο μύκητας αυτός είναι υποχρεωτικό παράσιτο και μπορεί να διαχειμάσει με τα κονίδια μέσα και να μολύνει την καλλιέργεια. Τα κονίδια βλαστάνουν σε θερμοκρασίες γύρω στους 25oC και σε υψηλή σχετική υγρασία (90-100%). Το μυκήλιο αναπτύσσεται στην επιφάνεια των ιστών, αρχικά είναι υαλώδες και πυκνό και στη συνέχεια γίνεται καστανό. Τα κλειστοθήκια σπάνια δημιουργούνται. Η προσβολή ξεκινά κατά κηλίδες και επεκτείνεται γρήγορα. Στην αρχή εμφανίζονται ανοιχτόχρωμες κηλίδες στην επάνω επιφάνεια των φύλλων που στη συνέχεια επεκτείνονται, αποκτούν γκρίζο χρώμα και καλύπτουν ολόκληρο το έλασμα. Για να αντιμετωπίσουμε την ασθένεια αυτή, ξεκινάμε την καλλιέργεια πιο αργά (ανοιξιάτικη παραγωγή). Απομακρύνουμε τα προσβεβλημένα φύλλα και τυχόν υπολείμματα της καλλιέργειας. Σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με θειούχα σκευάσματα.
Αλτερνάρια
Η αλτερνάρια είναι μία ασθένεια που οφείλεται στον μύκητα Alternaria brassicae. Προσβάλλονται όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης τους. Τα νεαρά φυτάρια σαπίζουν στη περιοχή του λαιμού, ενώ στα μεγαλύτερης ηλικίας προκαλούνται κηλιδώσεις στα φύλλα. Οι προσβεβλημένοι ιστοί στα φύλλα τελικά ξηραίνονται και πέφτουν αφήνοντας τρύπες στα φύλλα. Ο μύκητας μπορεί να προξενήσει μετασυλλεκτικές σήψεις στις κεφαλές. Η προσβολή ευνοείται από υψηλή υγρασία και υψηλή θερμοκρασία (28-31 oC). Η διαβροχή του φυλλώματος ευνοεί την είσοδο του παθογόνου (μεταφέρεται με τη βροχή και τον άνεμο). Η ασθένεια αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους και γι' αυτό κύριο μέτρο πρόληψης αποτελεί η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος. Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς, η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών και η καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας.
Βακτηρίωση
Η βακτηρίωση είναι από τις πιο σημαντικές ασθένειες του λάχανου. Οφείλεται στο μύκητα Xanthomonas campestris. Η ασθένεια μεταφέρεται με το σπόρο και κατά την προσβολή των νεαρών φυταρίων οι κοτυληδόνες ξεραίνονται περιμετρικά και στη συνέχεια πέφτουν. Ακολουθεί η ξήρανση ολόκληρου του φυταρίου. Σε μεγαλύτερης ηλικίας φυτά το μόλυσμα εισέρχεται στο σύστημα των αγγείων και δημιουργεί χαρακτηριστικές κίτρινες περιοχές στα φύλλα σχήματος “V” ή “U” που ξεκινούν από την περιφέρεια και επεκτείνονται προς το εσωτερικό του φύλου. Στη συνέχεια οι περιοχές αυτές αποκτούν καφέ χρωματισμό και τελικά ξεραίνονται. Η ασθένεια μέσω του αγγειακού συστήματος μεταφέρεται σε ολόκληρο το φυτό. Οι κεφαλές του έχουν προσβληθεί έχουν μικρότερο μέγεθος και χάνουν πολύ εύκολα τα κατώτερα τους φύλλα. Η προσβολή ευνοείται από τα εδάφη που συγκρατούν αρκετή υγρασία. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας συνίσταται η χρησιμοποίηση απολυμασμένου σπόρου, η απολύμανση των σπορείων με ατμό, η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών και η 3ετής αμειψισπορά. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας πρέπει να γίνεται μόνο σε περιοχές που υπάρχει ικανοποιητική στράγγιση του εδάφους. Σε περίπτωση που εντοπιστεί η ασθένεια δεν θα πρέπει να περιορίζονται οι καλλιεργητικές εργασίες στα φυτά για την αποφυγή διάδοσης του μολύσματος. Σε έντονες προσβολές μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο χαλκούχο σκεύασμα.
Πιερίδα
Ο πιο σημαντικός εχθρός του λάχανου και γενικά των φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των σταυρανθών είναι η πιερίδα (Pieris brassicae). Είναι πεταλούδα όπου τα ενήλικα θηλυκά άτομα γεννούν πάνω στα φύλλα και οι προνύμφες της τρέφονται από αυτά. Οι προσβολές συνήθως είναι μεγάλες, σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να αφήσουν μόνο τις νευρώσεις, κατατρώγοντας τα υπόλοιπα φυτικά μέρη. Θα πρέπει κατά διαστήματα να επιθεωρούμε την καλλιέργεια και να αφαιρούμε με το χέρι τις νεαρές κάμπιες, που συνήθως βρίσκονται στο κάτω μέρος των φύλλων. Ο ψεκασμός ακόμα των φυτών με το βακτήριο Bacillus thurigiensis (Βάκιλος της Θουριγγίας) καταστρέφει τις κάμπιες του λεπιδόπτερου. Παράγει τοξίνη που παραλύει τις νεαρές κάμπιες. Ο ψεκασμός είναι σκόπιμο να γίνεται κάθε 15 ημέρες και μέχρι το σχηματισμό των κεφαλιών. Ένας άλλος τρόπος αναφέρεται στον ψεκασμό των φυτών με αλεύρι σίκαλης, καθώς οι κάμπιες τρεφόμενες με αυτό, φουσκώνουν και τελικά πεθαίνουν.
Μύγα
Η μύγα (Delia radicum) αποτελεί έναν από τους πιο σοβαρούς εχθρούς του λάχανου γενικά όλων των σταυρανθών. Το δίπτερο αυτό εναποθέτει τα αυγά του στη βάση των φυτών. Τα νεαρά άτομα που βγαίνουν από τα αυγά εισέρχονται στο φυτό και ανοίγουν στοές. Τα φυτά εμφανίζονται μαραμένα και τελικά ξηραίνονται. Το έντομο εμφανίζεται σε μεγάλους πληθυσμούς τους μήνες Μάιο και Ιούνιο. Έτσι σε περιοχές που γνωρίζουμε την ύπαρξη του εντόμου μπορούμε να ξεκινήσουμε την καλλιέργεια πιο νωρίς την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Εφαρμόζουμε αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην οικογένεια των σταυρανθών. Μετά από μια προσβολή εφαρμόζουμε συχνά σκαλίσματα το χειμώνα, έτσι ώστε οι διαχειμαζόμενες μορφές του εντόμου να εκτεθούν στους φυσικούς τους εχθρούς.
Αφίδες
Τα τρία είδη αφίδων που αποτελούν μόνιμη απειλή για το λάχανο και για όλα τα σταυρανθή είναι η Myzus persicae, η Lipaphis erysimi και η Brevicoryne brassicae. Τα έντομα αυτά βρίσκονται πολλά μαζί στα φύλλα και μυζούν τους φυτικούς χυμούς με αποτέλεσμα αυτά να συστρέφονται και να καρουλιάζουν. Επιπλέον, λερώνουν τα φυτά με τα μελιτώδη εκκρίματα τους, ενώ είναι και σημαντικοί φορείς φυτοπαρασιτικών ιών. Για την αντιμετώπιση φροντίζουμε για την καλή ανάπτυξη των φυτών (άρδευση και λίπανση). Προσοχή όμως η υπερβολική αζωτούχα λίπανση έχει σαν αποτέλεσμα την έντονη ανάπτυξη της βλάστησης και κατά συνέπεια μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής. Απομάκρυνση των προσβεβλημένων φύλλων και λιώσιμο οποιεσδήποτε αφίδες βρούμε. Εφαρμογή αμειψισποράς και σε μεγάλη προσβολή ψεκασμός με κατάλληλα σκευάσματα (σαπούνια) για τη βιολογική γεωργία.
Νηματώδεις
Είναι νηματοειδής σκώληκες (Heterodera schachtii) μήκους λίγων χιλιοστών (mm) και υπάρχουν παντού στα εδάφη αλλά και το υπέργειο μέρος των φυτών. Ένα μόνο μέρος από αυτούς είναι φυτοπαθογόνα ενώ οι υπόλοιποι είναι παθογόνα των ζωών, των εντομών, του ανθρώπου αλλά κυρίως σαπρόφυτα. Οι κακές συνθήκες στράγγισης και αερισμού, η έλλειψη οργανικής ουσίας και η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων είναι οι σημαντικότερες αιτίες που οδηγούν στο να αυξηθεί σημαντικά ο πληθυσμός των νηματωδών. Όργωμα και καλό λιάσιμο του εδάφους για να εκτεθούν οι νηματώδεις σε δυσμενείς συνθήκες (καλοκαίρι). Αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με προσθήκη κομπόστας, που αυξάνει το αριθμό των ωφέλιμων νηματωδών και μυκήτων (αρπακτικών των βλαβερών νηματωδών). Απολύμανση των εργαλείων και εφαρμογή αμειψισποράς δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Πηγή: www.biomastores.gr